Gwiazdozbiory

WIELKA NIEDŹWIEDZICA - Ursa Maior (Wielki Wóz)

Wielka Niedźwiedzica to chyba najbardziej znany gwiazdozbiór naszej (północnej) części nieba. Widoczny jest w Polsce przez cały rok, zmienia jedynie swoje położenie względem horyzontu, gdyż raz Wóz "stoi na kołach", innym razem wisi do góry kołami, potem "stoi na dyszlu" - zależnie od pory roku. Trzeba wyjaśnić, że Wóz to tylko część całej Niedźwiedzicy, od niego odchodzą jakby nogi Niedźwiedzicy, zakładając że dyszel to szyja i głowa, a wóz to jej korpus. Najłatwiej znaleźć go późnym latem na północno-zachodniej części nieba. W tym czasie jego jasne gwiazdy tworzą sylwetkę wozu stojącego nisko nad horyzontem. Widoczne są również pozostałe gwiazdy Niedźwiedzicy: odchodzące w dół przednie nogi i na przedłużeniu skrzyni zad i tylnie nogi niedźwiedzicy.

MAŁA NIEDŹWIEDZICA - Ursa Minor (Mały Wóz)

Mała Niedźwiedzica należy także do naszych północnych gwiazdozbiorów, widocznych przez cały rok. Zawiera w swym układzie bardzo popularną Gwiazdę Polarną. Jednak nie jest tak znana jak Wielka Niedźwiedzica. Znacznie różni się od niej - co prawda jej kształtprzypomina wóz, ale jest wygięta w przeciwną stronę, a jej gwiazdy są słabiej widoczne. Najjaśniejsze są dwie ostatnie, na burcie wozu. Obok nich znajdujemy dwie słabiej świecące, tworzące drugą burtę i dalej dyszel wygięty w dół, zakończony jasną Gwiazdą Polarną.

ORION - Orio

Orion to chyba najbardziej znany i najpiękniejszy zimowy gwiazdozbiór naszego północnego nieba. Zawdzięcza to bardzo jasnym gwiazdom ułożonym w dość wyrazisty kształt i dobrą, łatwą do obserwacji pozycję na niebie. W swej głębi kryje piękne ciała niebieskie: Wielką i Małą Mgławicę Oriona - gratkę dla "uzbrojonych oczu". Ja zajmę się jego najbliższym wizerunkiem. Gwiazdy Oriona ułożone są w Wielką kokardę, stojącą pionowo, z ładnym pasem trzech równo oddalonych od siebie gwiazd na środku. Pod tym pasem Oriona dostrzegamy gromadkę gwiazd - to właśnie tam znajdują się Mgławice Oriona M42 i M43. Niestety, nie można ich zobaczyć "gołym okiem", lecz tylko przy pomocy choćby niewielkiej lornetki. Wielka Mgławica M42 jest rozległą gromadą gwiazd świecących i dopiero formujących się tzw. protogwiazd; ma średnicę ok. 50 lat świetlnych i oddalona jest od nas 1600 lat świetlnych. Godna uwagi jest też gwiazda w lewym górnym wierzchołku kokardy. Jest to Betelgeuse ("Bark"), czerwony olbrzym oddalony do nas ok. 520 lat świetlnych i większy od Słońca 700 razy. Stanowi ona rękę wojownika, wzniesioną nad rozjuszonym bykiem (znajdującym się powyżej). Jasność tej gwiazdy zmienia się, co możemy zaobserwować porównując ją z Rigielem, w dolnym prawym krańcu kokardy. Rigiel ("Stopa") jest nieco jaśniejszy od Betelgeuse, od Słońca 57 000 razy. Oddalony jest od nas ok. 900 lat świetlnych, a średnica jego jest 50 razy większa od średnicy Słońca. Orion był wielkim, słynnym myśliwym. Wsławił się swymi podróżami, również w zaświaty, brawurowymi walkami i dobroczynnością dla ludzi. Po ciężkiej walce ze Skorpionem, bogowie umieścili go i Skorpiona wśród gwiazd tak, że obaj nie mogą się ukazać na niebie jednocześnie

Wyznaczanie kierunków geograficznych - Gwiazda Polarna. W nocy kierunki wyznaczamy za pomocą Gwiazdy Polarne

Gwiazda Polarna znajduje się w gwiazdozbiorze Małego Wozu, aby ją znaleźć szukamy najpirw gwiazdozbioru Wielkiego Wozu, dobrze widocznego na niebie. Przedłużenie o 5 razy liniiłączącej tylne „koła” Wielkiego Wozu wskaże Gwiazdę Polarną - zakończenie „dyszla” Małego Wozu. Kierunek północny będzie pod Gwiazdą Polarną